مروری بر سرانجام ستارههای زن سینمای قبل از انقلاب
درگذشت فرزانه تأییدی در لندن و بازنشر برخی گفتگو‌های قدیمی‌اش بار دیگر موضوع شرایط هنرمندان فعال قبل از انقلاب، به‌ویژه زنان بازیگر، را مطرح کرد. خانم تأییدی یکی از مهم‌ترین استعداد‌های بازیگری زن سینما، تئاتر و تلویزیون ایران بود که باوجود حضورش در آثار جدی سینما و تئاتر پیش از انقلاب، اجازه فعالیت پیدا نکرد و به خارج از کشور مهاجرت کرد.
فرزانه تأییدی از بازیگران سرشناس و محبوب سینما و تئاتر پیش از انقلاب بود و اغلب او را به‌خاطر نقش‌آفرینی در فیلم «فریاد زیر آب» در کنار داریوش اقبالی به یاد می‌آورند. اتفاقاتی که برای فرزانه تأییدی افتاد، با نسبت و میزانی کم‌وبیش یکسان برای اکثر بازیگران زن سینمای قبل از انقلاب افتاد.
پس از احضار‌ها و تشکیل پرونده‌های قضایی، تقریباً به اکثر بازیگران زن گفته شد که اجازه کار در سینمای بعد از انقلاب را ندارند و اگر قصد ادامه زندگی در ایران دارند، نباید در محافل عمومی حاضر شوند.
محمد بهشتی که مدیریت بنیاد سینمایی فارابی را در آن زمان برعهده داشت، در یکی از گفتگو‌های سال‌های اخیرش چنین گفته بود: «این جماعت توبه کردند و ما هم پذیرفتیم که در ایران بمانند و کار کنند. اما بعد دیدیم مگر می‌شود مخاطب سینما تک‌تک فیلم‌های قبلی را از یاد ببرد؟ به همین خاطر مجبور شدیم تمام مصادیق سینمای قبل از انقلاب را پاک کنیم و درنهایت تصمیم این شد که این افراد کار نکنند.»
حاصل این اتفاقات، حذف تقریباً تمام بازیگران زن مهم سینمای قبل از انقلاب، به جز چهره‌هایی، چون پروانه معصومی، شهلا ریاحی، نادره (حمیده خیرآبادی)، مهین شهابی، فخری خوروش و جمیله شیخی بود.
ستارگانی که زمانی صرف حضور نام‌شان تماشاگران را به سینما‌ها می‌کشاند، حالا نباید حتی حضور‌های اجتماعی هم می‌داشتند. مروری بر آن‌چه بر تعدادی از این بازیگران در سال‌های بعد گذشت، خود نشان‌دهنده تاثیر مخرب این حذف بر زندگی آن‌هاست:
فروزان
ستاره بی‌بدیل سینمای پیش از انقلاب که نامش تضمین‌گر فروش فیلم‌ها بود، با حضور در تعدادی از شاخص‌ترین آثار، چون قلندر، باباشمل، دشنه و دایره مینا، به دادگاه انقلاب احضار و با شرط بخشش اموال و نداشتن هیچ‌گونه فعالیت هنری و اجتماعی، اجازه زندگی گرفت. او سال ۱۳۹۴ در ۷۸ سالگی در انزوا درگذشت.
نوری کسرایی
بازیگر تعدادی از آثار موج نو سینمای ایران از جمله پنجره، تنگسیر، و شازده‌احتجاب، دی ماه سال ۱۳۹۸ در ۶۸ سالگی در انزوای کامل، به طوری که پیکرش دو روز بعد از مرگ در خانه‌اش یافت شد، درگذشت.
ایرن
بازیگر توانا و بی‌پروای سینمای قبل از انقلاب که در فیلم‌هایی، چون بلوچ، موسرخه، و شام آخر بازی کرده بود، در چند سال ابتدایی انقلاب بازیگر چند نقش حاشیه‌ای در خط قرمز، جایزه و هزاردستان شد، اما همه فصول بازی‌هایش در این آثار هنگام نمایش حذف شد. حضور کوتاه ایرن در فیلم «شیرین» عباس کیارستمی آخرین حضو او روی پرده نقره‌ای بود. او سال ۱۳۹۱ در ۸۵ سالگی درگذشت.
فرشته جنابی
بازیگر کیفر، قیامت عشق، و طوطی، بعد از انقلاب با پرونده قضایی مواجه شد و حتی گفته شد در مرحله‌ای حکم اعدام هم گرفت. فرشته جنابی سال ۱۳۷۷ در ۵۰ سالگی درگذشت.
روشنک صدر
بازیگر فیلم‌های قادر، بیدار در شهر، و بر فراز آسمان‌ها، سال ۶۶ در حالی که تنها ۲۸ سال داشت، بر اثر سکته مغزی درگذشت.
طوطی سلیمی
در فیلم‌های متعددی، چون صمد آرتیست می‌شود، کینه، صمد خوشبخت می‌شود، و رابطه جوانی بازی کرده بود. بعد از انقلاب از جمله هنرمندانی بود که به دادگاه انقلاب احضار شد. او نیز سال ۱۳۹۱ در ۵۷ سالگی، در حالی که به اختلال حواس دچار شده بود و هویتش را به یاد نمی‌آورد، درگذشت. پیکر طوطی سلیمی ۱۵ روز بدون خاکسپاری بر زمین مانده بود.
پوری بنایی
از بازیگران مهم پیش از انقلاب و نقش‌آفرین آثاری، چون قیصر، کوچه مردها، غزل، و میراث، بعد از انقلاب به دادگاه انقلاب احضار و از فعالیت هنری محروم شد. برخی زمزمه‌ها مبنی بر احتمال دادن اجازه کار به او پس از دوم خرداد به واقعیت نپیوست. در روز‌های اخیر خبر ابتلای پوری بنایی به ویروس کرونا و سپس بهبودی او منتشر شد.
آرام، سپیده و شورانگیز طباطبایی
شورانگیز طباطبایی
از ستارگان زن دهه ۵۰ سینمای ایران که پس از انقلاب از فعالیت محروم شدند و در حال حاضر در ایران به زندگی خود ادامه می‌دهند.
گوگوش، لیلا فروهر، فرزانه تأییدی
در مقاطع زمانی گوناگون در سال‌های بعد از انقلاب، هریک از این سه نفر به شکل‌های گوناگون (برخی قانونی و برخی غیرقانونی) ایران را ترک کردند و هرکدام فعالیت‌های هنری‌شان را به‌شکلی در کشور‌های دیگر ادامه دادند.
