زمینِ غمگین! اما این شب‌ها در آسمان جشن است
اگر قصد دارید در یک شب با دیدن تعداد زیادی شهاب تمام آرزو‌های خود را بر زبان بیاورید تا شاید به آن‌ها برسید این شب‌ها فرصت مناسبی برای این کار است! چرا که بارش شهابی برساوشی فعالیت خود را آغاز کرده و به اوج فعالیت خود نزدیک می‌شود.
بارش شهابی برساوشی یکی از جذاب‌ترین پدیده‌های نجومی است که هر سال در اواخر ماه مرداد به اوج فعالیت خود می‌رسد. رویدادی که در جریان آن تعداد شهاب‌های قابل مشاهده در طول یک شب به شدت افزایش پیدا می‌کند و حتی می‌توان ده‌ها شهاب را در هر ساعت در آسمان دید.
بارش شهابی چیست؟
در هنگام بارش شهابی (Meteor Shower) تعداد شهاب‌هایی که در آسمان مشاهده می‌شود به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. اما چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟ ستاره‌های دنباله‌داری که به دور خورشید می‌چرخند از خود بقایایی به جا می‌گذارند. وقتی زمین در گردش خود به دور خورشید، از مسیر این ذرات به جا مانده می‌گذرد، این خرده‌ها وارد جو شده و می‌سوزند و ما آن‌ها را به صورت شهاب می‌بینیم. با وجودی که شهاب‌ها را می‌توان در هر جای آسمان مشاهده کرد؛ ولی معمولا در بارش‌های شهابی اینطور به نظر می‌رسد که بیشتر شهاب‌ها از یک منطقه‌ی آسمان ظاهر می‌شوند. نام هر بارش شهابی نیز از همین منطقه آسمان گرفته می‌شود. مثلا بارش شهابی اسدی نام خود را از صورت فلکی اسد می‌گیرد که منشا اکثر شهاب‌های این بارش است.
دو بارش شهابی مهم در سال وجود دارد که از نظر تعداد و دیده شدن شهاب‌ها به باقی آن‌ها برتری دارند: بارش شهابی برساوشی (Perseids) و بارش شهابی جوزایی (Geminids). بارش شهابی جوزایی در آذرماه رخ می‌دهد و معمولا بزرگ‌ترین بارش شهابی هر سال است. با توجه به اینکه این بارش در فصل سرد سال رخ می‌دهد، بارش برساوشی که در تابستان به اوج می‌رسد برای رصد محبوب‌تر است.
بارش شهابی برساوشی
بارش شهابی برساوشی یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین بارش‌های شهابی سالانه است که معمولا از ۲۷ تیر تا سوم شهریور رخ می‌دهد که بازه زمانی بسیار بلندی برای یک بارش شهابی محسوب می‌شود. اوج این بارش‌ها حدود ۲۲ مرداد اتفاق می‌افتد که از زمان غروب خورشید، می‌توان در هر ساعت تقریبا ۱۰۰ شهاب را رصد کرد.
در فاصله زمانی محدود بین غروب ماه و طلوع خورشید، می‌توان این بارش را بهتر رصد کرد.
کانون این بارش در ناحیه صورت فلکی برساوش و در نزدیکی مرز آن با ناحیه صورت فلکی ذات‌الکرسی است، به همین دلیل به آن بارش شهابی برساوشی می‌گویند.
احسان مهرجو کارشناس نجوم در این باره اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین رویداد‌ها در مردادماه هر سال بارش شهابی برساووشی است که موقعیت رصدی بسیار خوبی دارد.
وی با بیان اینکه این بارش شهابی ناشی عبور سیاره زمین از میان توده ذرات به جامانده از دنباله دار سوئیفت تاتل (که هر ۱۳۳ سال یک بار کنار خورشید عبور می‌کند) است، بیان کرد: این بارش از اواخر تیر تا اواخر مرداد روی می‌دهد، اما بهترین بازه رصد آن ۱۷ تا ۲۳ مرداد ماه است و اوج بارش نیز ۲۲ مرداد خواهد بود.
توصیه‌هایی برای تماشای بارش شهابی
مناطق کویری از بهترین مکان‌ها برای مشاهده بارش شهابی هستند. این مناطق علاوه بر اینکه به علت دوری از شهر‌ها و منابع نوری تاریک هستند، معمولا عاری از ابر و غبار که مانع رصد می‌شوند، نیز هستند. بعد از اینکه از نور شهر فاصله گرفتید، مکانی تاریک و خلوت را پیدا کنید که نور خودرو‌های در حال گذر به شما نرسد. زمانی که محل مورد نظر برای تماشای بارش شهابی را پیدا کردید، دراز بکشید یا در موقعیتی قرار بگیرید که افق در مرکز دید محیطی شما باشد و ستاره‌ها و آسمان، در میدان دیدتان قرار داشته باشند. اگر می‌توانید هر کدام از ستاره‌های دب اصغر را در آسمان ببینید، می‌توانید مطمئن باشید که چشم‌تان با تاریکی تطبیق پیدا کرده و آسمان به اندازه کافی تاریک است؛ بنابراین مکان انتخابی‌تان برای مشاهده بارش شهابی مناسب است.
زمانی که شهاب‌ها رد می‌شوند، به‌سرعت توجه‌تان را جلب خواهند کرد. در چنین شرایطی می‌توانید تعداد زیادی از شهاب‌ها را مشاهده کنید. اگر اینطور نشد به سمت صورت فلکی‌ای نگاه کنید که بارش‌های شهابی از آنجا آغاز می‌شود. به‌عنوان مثال برای مشاهده‌ی بارش شهابی اسدی باید به سمت شمال بنگرید. بارش شهابی برساوشی از صورت فلکی برساوش به سمت جو زمین می‌بارد. برساوش در نیمه ماه آگوست، از سمت شمال شرق و حدود ساعت ۱۱ شب قابل مشاهده است.
برای تماشای بارش شهابی، صندلی سفری، غذا و مایعات کافی، پتو و چراغ قوه با نور قرمز برای خواندن نقشه همراه داشته باشید. نیازی به دوربین شکاری ندارید، به چشمانتان اعتماد کنید.
بهترین زمان برای دیدن بارش شهابی برساوشی
بارش شهابی برساوشی ۲۰ تا ۲۲ مرداد به اوج فعالیت خود می‌رسد. با این حال امسال با توجه به حضور ماه در آسمان نمی‌توان انتظار نمایش باشکوهی را داشت. نور شدید ماه اجازه‌ی دیده شدن شهاب‌های کم‌نور را نخواهد داد و به این ترتیب تنها باید منتظر عبور شهاب‌های درخشان و آذرگوی‌ها بود. در شرایط مناسب احتمال رویت ۲۰ شهاب در هر ساعت وجود دارد.
بهترین زمان برای دیدن شهاب‌های برساوشی حوالی ساعت ۲ تا ۳ بامداد است. زمانی که صورت فلکی برساوش، کانون بارش، به بیشترین ارتفاعش از افق رسیده است. پس از غروب ماه در حوالی ساعت ۳ بامداد نیز فرصت خوبی برای دیدن شهاب‌های کم‌نورتر در آسمان تاریک است. هر چند که زمان زیادی تا سپیده‌دم و روشن شدن مجدد آسمان باقی نمانده است.
همان‌طور که اشاره شد فعالیت بارش شهابی برساوشی چندی است که آغاز شده و در این چند شب باقی‌مانده به زمان اوج بارش هم می‌توانید شانس خود را برای دیدن شهاب‌های برساوشی امتحان کنید. در این شب‌ها ماه مدت زمان کمتری را در آسمان حضور دارد، اما از سوی دیگر فعالیت بارش کمتر است.
چگونه بارش شهابی برساوشی را رصد کنیم؟
بارش‌های شهابی جزء آن دسته از رویداد‌های نجومی هستند که برای دیدن‌شان نیاز به استفاده از هیچ ابزار رصدی نیست. کافی است روی زیرانداز دراز بکشید و از گذر گاه و بی‌گاه شهاب‌ها در آسمان لذت ببرید. به یاد داشته باشید شهاب‌ها تنها از محدوده‌ی صورت فلکی برساوش عبور نمی‌کنند و احتمال گذر شهاب از هر نقطه‌ی آسمان وجود دارد.
برای دیدن شهاب‌های بارش شهابی برساوشی بهتر است از شهر‌های بزرگ خارج شوید و به مکانی امن و با آسمان تاریک سفر کنید. اگر قصد دارید برای دیدن این پدیده از شهر خارج شوید حتما لباس گرم، خوراکی و نوشیدنی‌های گرم به همراه داشته باشید تا در صورت سرمای هوا و یا خستگی لذت دیدن شهاب‌ها را از دست ندهید.
نکته‌ی مهم دیگر سازگاری چشم با تاریکی است. سعی کنید در زمان رصد به هیچ نوری، حتی نور موبایل، نگاه نکنید تا سازگاری چشمانتان با تاریکی حفظ شود. چراغ قوه نور قرمز بهترین منبع نور برای شب‌های رصدی است.
طالقان، میانه های جاده تهران قم و سمت دشت‌های دماوند بهترین مکان‌ها برای رصد بارش شهابی برساوشی است که علاقمندان در استان تهران می‌توانند در این مکان‌ها بارش شهابی برساوشی ۹۹ را رصد کنند.
منبع: مهر، دیجیاتو و کجارو
