به گزارش راگانیوز به نقل از ایسنا، محوطه‌ای که به قول متولیان اوقاف شهرری، جزو قبرستان محسوب نمی‌شود و صحن ورودی امامزاده عبدالله است، صحنی که در هر قدم باید روی قبرها پا گذاشت و دور تا دور آن را بقعه‌های خانوادگیِ دست‌کم چند ده ساله پر کرده‌اند. اما حالا سنگ‌قبرهای این بخش از قبرستان به جز یکی دو قبری که به خاطر نشست زمین پایین‌تر از سطح اصلی بوده و از حرکت لودرها جان سالم به در برده‌اند و دو سه قبری که در ساماندهی سال‌های گذشته زیر کف فرش باقی مانده بودند، خرد شده‌اند و دیگر هیچ نشانی از آن‌ها نیست!
و بالاخره بعد از گذشت یک ماه از آغاز اجرائی شدن این پروژه و مخالفت‌هایی که مطرح شده بودند، مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران که بیش از چهل روز است جای رجبعلی خسروآبادی در اداره کل میراث فرهنگی استان تهران را گرفته، قصد بازدید از این امامزاده و بررسی وضعیتِ آن را می‌کند.
حضور غلامحسین میثاقیان، مدیر کل دفتر محوطه‌ها وبناهای تاریخی سازمان میراث‌فرهنگی در این امامزاده اما به نظر دل‌نگرانی بیشتر مسئولان میراث فرهنگی نسبت به وضعیت این امامزاده را نشان می‌داد، همان‌طور که هدایت‌الله جمالی‌پور، فرماندار ویژه شهرستان ری هم به امامزاده می‌آید و در میانه‌های بازدید حجت الاسلام سعید اوتارخانی، رئیس اداره اوقاف شهرری نیز به جمع بازدیدکنندگان می‌پیوندد.
قرار بود این محدوده درامامزاده “گورستان پارک” شود
هدایت‌الله جمال‌پور، فرماندار ویژه شهرری؛ در زمان بازدید از روند طرح ساماندهی و همسطح کردن قبور هر چند نخست به مجوز نگرفتن اداره اوقاف شهرری از میراث فرهنگی معترض می‌شود، اما می‌گوید: چون دوستان بایک نگاه تافته جدا بافته به خود در اوقاف نگاه می‌کنند، این اتفاق‌ها رخ می‌دهد و هزینه زیادی تولید می‌شود، در صورتی که می‌توانستند یک هماهنگی با میراث فرهنگی داشته باشند، همان طور که از ابتدای مطرح شدن این بحث به آن‌ها اعلام شده بود باید این کار را انجام دهند.
وی با بیان این‌که پیش از این مصوب شده بود که این محدوده به “گورستان پارک” تبدیل شود، ادامه می‌دهد: خودمان اعتقاد داشتیم که این‌جا باید ساماندهی و مرتب شود، آقایان طرحی را با شهرداری منطقه ۲۰ ایجاد کردند، تا فضاهای مختلف امامزاده به خصوص صحن ورودی ساماندهی شوند. این فضا برای مردم خطرناک است و برای مردم مزاحمت ایجاد می‌کند، حتی باید برخی پستوها ساماندهی شوند.
او در توضیح طرح “گورستان پارک” بیان می‌کند: این اقدام یعنی فضایی که افراد می‌خواهند سر قبر عزیزانشان بیایند و فضایی متقاوت از امروز مانند بهشت زهرا را ببینند، فضایی متفاوت‌تر که شهرداری نیز در ساماندهی آن مشارکت کند و میراث فرهنگی و اوقاف الگویی ایجاد کنند که محوطه حالت فضای “تفریحی، گردشگری و فرهنگی” داشته باشد.
فرماندار ویژه شهرری با بیان این‌که متاسفانه اولین اقدامات برای آغاز این ساماندهی بدون مجوز انجام شده است، می‌افزاید: قرار بود پستی وبلندی‌های این نقطه با هماهنگی صاحبان قبور تسطیح شود. سنگ‌های تاریخی باقی‌بمانند و صاحبان قبوری که علاقمند هستند تا سنگ قبرهایشان در جای خود باقی بماند، این اتفاق رخ دهد و آن‌هایی که تمایل دارند سنگ‌ها یک مدل طراحی شود، نیز هماهنگی لازم انجام شود، اما وضعیت قبرستان از نابسامانی امروز بیرون آید.
وی در پاسخ به این پرسش که تا کنون چند آرامستان تاریخی را در کشورهای دیگر دیده است، می‌گوید: «چندین آرامستان در وسط شهرهای مختلف دیده‌ام که زیبا و متنوع بوده‌اند، اما این‌جا و در این نقطه نمی‌تواند مانند دیگر نقاط باشد، این جا وسط شهر است و مردم نیزانتظاردارند یک سازماندهی و نظم در قبرستان ایجاد شود.»
او با تاکید بر این‌که ساماندهی قبرستان توسط شهرداری و اوقاف انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: این اتفاق باید حتما در کمیسیون ماده ۵ بررسی و تصویب و با تائید میراث فرهنگی انجام می‌شد و نظرات دستگاه‌های ذیربط گرفته می‌شد.
جمال‌پور در ادامه صحبت‌هایش با وجود بیان نکاتی مهمی مانند این که «اعلام شده بود باید با صاحبان قبرها و میراث فرهنگی هماهنگی می‌شد و سنگ قبرهای ارزشمند حفظ می‌شدند، در صورتی که بیش از ۹۰ درصد آن‌ها خرد شده‌اند» سعی می‌کند، تقصیر را از گردن اوقاف نیز بردارد و با چند بار تاکید بر این‌که اشتباهی سهوی در این کاررخ داده است، ادامه می‌دهد: ایرادی ندارند طرح را تصویب می‌کنیم تا آن با مختصات خوب مورد تائید دستگاه‌های ذیربط و مسئول، بررسی و با نظارت کارشناسان تخصصی انجام شود و بتوان فضایی مطلوب را برای حضور مردم آماده کرد.
“قبرستان نمی‌تواند جزو میراث فرهنگی باشد”؟
فرماندار ویژه شهرری، در بخشی از صحبت‌هایش اعتقاد دیگری هم در مورد میراث فرهنگی دارد، او می‌گوید: قبرستان را نمی‌توان میراث فرهنگی حساب کرد، در دین اسلام از نظر شرعی مدت محدودی را برای قبرستان در نظر گرفته‌اند، ما ضوابطی داریم که باید آن‌ها رعایت شوند، اما این‌که بگوئیم قبرها باید برای هزار سال نگه داشته شوند، این طور نیست. این‌جا باید ۳۰ سال بعد در قبور مرده دفن کرد.
او اعتراض خبرنگاران نسبت به اظهارت‌اش را این طور پاسخ می‌دهد که؛ «همه قبرها ثبت ملی نیستند، نگه داشتن سنگ قبور و مدل آن‌ها به خاطر ثبت ملی باید بر اساس توافقی بین میراث فرهنگی اوقاف و شهرداری انجام شود. همان طور که ما نیز دنبال این بودیم تا جلساتی را با میراث فرهنگی برای نگهداری این فضا برگزار کنیم.»
“دوستانِ اوقاف با نیتِ خیر پیش‌دستی کرده‌اند”!
وی ادامه می‌دهد: دوستان‌مان در اوقاف با نیت خیر پیش دستی کرده‌اند. نیت آن‌ها خیر بوده تصمیمی گرفته‌اند تا این‌جا را مسطح کنند. چون این فضا به نوعی مدخل ورودی و صحن امامزاده است.
او با بیان این‌که باید ملاحظات و حساسیت‌های مردم را در این کار درنظر می‌گرفتیم، اضافه می‌کند: این تذکرات به اوقاف داده شده است، با توجه به این‌که اوقاف نیت خیر داشته است، باید هماهنگی بین میراث فرهنگی، شهرداری و مردم انجام و از صاحبان قبور در این امامزاده نظرسنجی می‌شد و میراث فرهنگی نیز الگوها و ملاحظات خود را اعمال می کرد و شهرداری با توجه به متولی بودنش در مدیریت شهری، در جریان اتفاق قرار می‌گرفت؛ تا این طور با مساله برخورد نشود.
فرماندار ویژه شهرری به خبرهای منتشر شده در فضای مجازی درباره‌ی اتفاقات رخ داده در امامزاده عبدالله اشاره می‌کند و می‌گوید: در عرصه‌ی عمومی به گونه‌ای قلمداد شده که این‌جا قلع و قمع شده و تجارت‌خانه و بازار زده می‌شود، در حالی که واقعا این اتفاق رخ نمی‌دهد. متاسفانه حرف‌هایی که زده شد به دلیل یک تصمیم کج سلیقگی بود که البته نمی‌توان از نیت خیر آن گذشتف هر چند باید این نیت را هماهنگی می‌کرد تا از این حالت در آید، چون صحن ورودی امامزاده بود و اوقاف قصد داشت قدری آن را مرتب‌تر کند.
وی اضافه می‌کند: در این شرایط اگر از میراث فرهنگی نظر می‌گرفتند وضعیت بهتر و مناسب‌تر بود ، چون فضاها و الگوهای موجود در محوطه، اسلیمی و مذهبی هستند.
اتفاق امامزاده عبدالله یک تجربه برای اوقاف بود
او در توضیح ادامه‌ی طرح ساماندهی امامزاده عبدالله با بیان این‌که در حال حاضر در بخش در دست کار باید اقدامات اجرائی پایان یابد و کار دیگری نمی‌توان برای آن انجام داد، می‌گوید: فعلا قرار نیست به حیاط‌های پشتی امامزاده وارد شوند. برای انجام آن کار نخست باید طرح در کمیسیون‌ها تصویب و بررسی شده و نظرات تخصصی گرفته شوند و در چارچوب استانداردها و الگوهایی که میراث فرهنگی تعیین می‌کند، کارها انجام شوند.
وی با تاکید بر این‌که وظیفه میراث فرهنگی صیانت از آثار ملی است، می‌گوید: همه دستگاه‌ها مانند فرمانداری، اوقاف، شهرداری، مکلف به حفظ این آثار هستیم چون آن‌ها متعلق به مردم است نه دولت.
او با تاکید دوباره بر این‌که در حال حاضر هیچ طرحی برای سنگ قبرهای حیاط‌های قدیکی امامزاده تهیه نشده است، ادامه می‌دهد: بعد از این‌که میراث‌فرهنگی نظر می‌دهد سنگ‌ها شماره‌ذاری و پلاک‌گذاری می‌شوند و براساس نظر میراث فرهنگی اقدامات بعدی انجام می‌شود.
جمال‌پور با بیان این‌که برخی از مقبره‌های خانوادگی چه در صحن ورودی و چه در حیاط‌های قدیمی امامزاده باعث به وجود آمدن معضلات اجتماعی شده‌اند، ادامه می‌دهد: ما در باره‌ی آن‌ها حرف و بحث داریم. با این وجود اوقاف باید حتما براساس الگوهایی که میراث فرهنگی طراحی می‌کند؛ اقداماتش را اجرائی کند. معتقدم این اتفاق یک تجربه برای اوقاف نیز بود.
شکستن سنگ قبرها یک ایراد از سوی اوقاف بود
او همچنین در مورد شکستن سنگ قبرهای امامزاده در آغاز کار ساماندهی، بیان می‌کند: این کار یک ایراد بود. یکی ازتذکرهای ما نیز همین بود. اگر با میراث فرهنگی هماهنگ می‌کردند حتما تشخیص سنگ‌های تاریخی انجام و از این کار جلوگیری می‌شد. گفته‌ایم که سنگ قبرهای سالم در این طرح سرجای خود قرار گیرند.
جمال‌پور اظهار می‌کند: در کمیسیونی که پیش از این نیز برای طرح ساماندهی امامزاده تشکیل شده بود، قرار شد اوقاف طرح خود را بیاورد و آن نهائی شود، همچنین میراث فرهنگی و شهرداری نظرات خود را ارائه دهندو در نهایت تصمیم گرفته شود که باید چه رفتاری انجام داد.
سوال ماست که چرا شهرداری به طرح اوقاف اجازه کار داد؟
وی در پاسخ به این پرسش که چرا شهرداری شهرری با وود نداشتن مجوز، از ادامه‌ی کار اوقاف جلوگیری نکرد؟ می‌گوید: این سوال ما هم هست. اگر این امامزاده در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، چرا این اتفاق رخ داد شعهرداری باید استعلام می‌کرد اما این کار را انجام نداده است.
او تاکید می‌کند: این یک تجربه خیلی خوب است که از این به بعد دستگاه‌ها با یکدیگر هماهنگ شوند، آثارمیراثی متعلق به همه مردم است، مسئولان شهری می‌آیند و می‌روند، اما این آثار باید حفظ شوند. حتی به اوقاف نیز تاکید کرده‌ایم که سنگ‌های قدیمی که جنبه تاریخی دارند باید جمع‌آوری و حفظ شوند تا بعد از ساماندهی، آن‌ها سر جای خود قرار بگیرند.
او با تاکید در هر حال باید این‌جا را ساماندهی کنیم، اما ساماندهی ان باید مطابق با ضوابط میراث فرهنگی باشد، ادامه می‌دهد: این محوطه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. یعنی باید اوقاف و شهرداری و میراث فرهنگی به همراه معاون امور هماهنگی و عمرانی فرمانداری با یکدیگر این وضعیت را بررسی کنند.
به گفته‌ی وی و بر اساس گزارش‌ها، برخی مواقع مقبره‌های خانوادگی، به محل تجمع معتادان تبدیل شده‌اند و حتی برخی از آن‌ها توسط متولیان مقبره‌ها به برخی افراد اجاره داده شده‌اند. باتوجه به داشتن سند، متولیان‌شان می‌توانند این کار را انجام دهند.
او تاکید کرد: با توجه به مشکلات به وجود آمده، تلاش می‌کنیم مصوبه‌ای را به تصویب برسانیم که امکان اجاره دادن این آرامگاه‌ها وجود نداشته باشد.
به عنوان فرماندار به اوقاف تذکر داده‌ام
فرماندار ویژه شهرری؛ در مقابل این درخواست که باید اهرم اجرائی قوی‌تری در مقابل چنین اقداماتی به خصوص از سوی فرمانداری و میراث فرهنگی ایجاد شود، ادامه می‌دهد: من به عنوان فرماندار به مسئولان این اداره کل تذکر داده‌ام و حتما باید این تذکر اجرائی شود. اکنون نیز با این کار برخورد کرده‌ایم و پروژه متوقف شده است.
به گفته‌ی وی، همه‌ی اتفاقاتِ تخریب سنگ‌قبرها در نصف روز انجام شده است. بنابراین در مقابل تذکرهای فرمانداری، کار اشتباه خود را پذیرفته‌اند و قرار است از این به بعد مدیر کل و مدیر میراث فرهنگی گردشگری استان تهران و شهرری در این زمینه نظارت بیشتری انجام داده و استانداردهای میراث فرهنگی به طور کامل رعایت شود.
او با بیان این‌که این استانداردها باید براساس الگوها و معیارهای تعریف شده از سوی میراث فرهنگی مورد توجه قرار بگیرد، ادامه می‌دهد: از ابتدای این کار درخواست دادیم با این اتفاق برخورد شود و دیگر چنین اتفاقاتی در حوزه میراث‌فرهنگی تکرار نشود. از این به بعد نیز میراث فرهنگی مکلف به بررسی و نظارت است تا استاندادها در بازسازی حفظ شوند.
اراده بر این است تا این صحبت‌ها جمع شود
فرماندار ویژه شهرری می‌گوید: دیگراراده بر این است که صحبت‌هایی که در مورد امامزاده عبدلله می‌شود، جمع شوند، چون قرار است جلوی این مدل کارها گفته شود و هیچ اقدامی غیرکارشناسی نباشد، از رسانه‌ها می‌خواهم که دغدغه مردم را کاهش دهند. حتی در ابتدای کار، به دلیل بروز این اتفاق اجازه ورود اقایان را به دفتر کارم نمی‌دادم.
ایجاد اتاق فکر در میراث فرهنگی برای نجات میراث تهران
مجید مهدوی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز در صحبت‌هایی بابیان این‌که میراث‌فرهنگی هویت ایرانیان است و در این چارچوب اقدامات مورد نظر انجام می‌شوند، بیان می‌کند: براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار است یک اتاق فکر راه‌اندازی کنیم. میراث فرهنگی اولو اولویت ماست، به همین دلیل و به دستور مستقیم آقای مونسان معاون رئیس جمهور وضعیت امامزاده را بررسی می‌کنیم.
او با تاکید بر این‌که قصد دارد برنامه‌های ماهانه‌ای را با حضور خبرنگاران و سمن‌های میراث‌فرهنگی برگزار کند، می‌گوید: باید از این به بعد این نوع مسائل را قبل از بروز هر نوع اتفاق و بروزِ مشکلی برنامه‌ریزی کرده و برای‌شان استانداردها را ایجاد کنیم.
مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران ادامه می‌دهد: باید از این دوره برنامه‌ریزی‌ها انجام شود و با حضور خبرنگاران وسمن‌های این حوزه اتاقِ فکری تشکیل شود، تا نظرات استفاده شده و تعامل‌ها بهتر شوند.
تا امروز با دستگاه‌های دیگر درباره میراث فرهنگی حرف نزده‌ایم
وی با بیان این‌که این نمونه اتفاقات باید براساس یک اصول وچهارچوب نظام‌مند باشند، ادامه می‌دهد: این اتفاقات فقط به این دلیل رخ می‌دهند که تا امروز با یکدیگر درباره‌ی آن‌ها صحبت نکرده‌ایم، در صورتی که مدیران وقت باید با یکدیگر تعاملِ نزدیک داشته باشند.
او با تاکید بر این‌که باید دغدغه‌ی خبرنگاران میراث فرهنگی موارد مهمتری باشد نه اتفاقاتِ این چنینی مانند امامزاده عبدالله، می‌گوید: نا هماهنگی بین ادارات به اندازه‌ای است که باعثِ بروز این اتفاقات می‌شود، در صورتی که دست‌کم خبرنگاران باید آن‌قدر فرصت داشته باشند که بتوانند ایده‌های جدید ارائه دهند و برای آثار تاریخی را به مراکز گردشگری تبدیل کنند.
به اعتقاد وی، متاسفانه این اتفاق رخ نمی‌دهد و هماهنگ نبودن دستگاه‌ها با یکدیگر به درستی انجام نمی‌شود، هرچند نامه‌نگاری‌های بین دستگاهی زمان زیادی از یک دستگاه اداری نمی‌گیرد.
مهدوی تاکید می‌کند: اگر این کلمه ملکه ذهن همه ایرانی‌ها باشد که «میراث فرهنگی هویت ایرانی‌هاست» ما دیگر مشکلی نداریم. در واقع زمانی که این نکته برای همه جا بیفتد و اعتقاد قلبی ما باشد، همان طورکه آقای مونسان بارها تاکید کرد که این اتفاق پیگیری شود و دستور توقف صادر شد.
توجیه شدیم که باید با میراث فرهنگی نامه‌نگاری کنیم
حجت الاسلام سعید اوتارخانی، رئیس اداره اوقاف شهرری نیز در صحبت‌هایی با بیان این که شهرری قبله تهران است و سال گذشته ۱۲۰۰ متر مربع به شبستان قدیمی امامزاده عبدالله اضافه شده است، اظهار می‌کند: تا پیش از این اتفاق رویکرد اوقاف نسبت به تعویض سنگ‌فرش‌ها عادی بود و نیازی به نامه‌نگاری نداشت، اما ناگهان با پیش آمدن فیلم آقای امیرفضلی و اتفاقاتِ دیگری که در حاشیه رخ دادند، ما توجیه شدیم که برای تغییر سنگ‌فرش‌ها نیز باید مکاتبه انجام می‌شد.
به گفته‌ی او با این وجود تا امروز ارتباطات شفاهی و رفاقتی ما در این زمینه سر جای خود بوده است، ادامه می‌دهد: در مورد ابنیه و ساخت‌وسازها، تا امروز نامه‌نگاری‌ها را انجام داده‌ایم. بعد از این حتی در تعامل با میراث فرهنگی قرار می‌گیریم تا ناهماهنگی ایجاد نشود و دیگران سواستفاده نکنند. اما متاسفانه حواشی ایجاد شده فراتر از بحث‌های اداری ما بود.
وی با اشاره به وجود ده هزار امامزاده درقالب هشت هزار بقعه و مساجد و اماکن مذهبی می‌گوید: بسیاری از آثار تاریخی ما در دل این اماکن مذهبی حفظ شده‌اند. بنابراین اگر کارگروهی تشکیل شود و به طور مرتب و هر ماه با دوستان سازمانی و اداره اوقاف در ارتباط باشیم، این مشکلات نیز برطرف می‌شود، با این کار اتفاق بزرگی در کشور رخ می‌دهد.
او از دغدغه‌های اوقاف شهرری برای امامزاده عبدالله را ساماندهی مردم در شب‌های مناسبتی مانند محرم و فاطمیه و دادن سرویس مناسب و با نور و نظافت لازم می‌داند و ادامه می‌دهد: پیش از این در سال ۷۵، برخی از سنگ‌قبرها روی پوشش سنگ‌فرش‌های گذشته پنهان شدند و امروز با حذف پوشش گذشته، آن‌ها بالا آمده‌اند.
برای ساماندهی حیاط‌های قدیمی باید از مالکان اجازه گرفت
امیر مسیب رحیم‌زاده، مدیر میراث فرهنگی شهرری نیز درباره‌ی ساماندهی حیاط‌های قدیمی این امامزاده، بعد از اظهار بی‌انگیزگی مدیر اوقاف شهرری؛ نسبت به این کار، می‌گوید: اگر میراث فرهنگی، اوقاف و شهرداری برای این کار در فضای ۱۲ هکتاری بودجه اختصاص دهند، قطعا کار سنگینی است و ساماندهی آن بسیار طول می‌کشد.
به گفته‌ی او، هیچ کدام از این نهادها، امکان وارد شدن به بحث مقبره‌های خانوادگی را به دلیل داشتن مالک ندارند، هر چند تا کنون دست نخورده وباقی مانده و تقریبا تخریب شده‌اند.
او اضافه می‌کند: برای انجام این کار باید هزینه آن برای ساماندهی و نگهداری از سوی مالکان داده شود و سپس اداره اوقاف با گرفتن نظر مالکان، به عنوان مدعی‌العموم اعلام کند که میراث فرهنگی می‌تواند نسبت به این کار ورود کند و درصورت تامین بودجه میراث فرهنگی این کار را انجام دهد.
وی همچنین در مورد به دست آمدن تعدادی سنگ قبر و همچنین سنگفرش از دوره‌های گذشته در امامزاده عبدالله، تاکید می‌کند: براساس توافق انجام شده، مساحتی در حدود یک در یک متر مربع از سنگفرش باقی مانده به عنوان شاهد باقی می‌ماند تا نشان دهیم پیش از این سنگفرش چه بوده است.
سمیه ایمانیان – ایسنا