به گزارش راگانیوز – زمین لرزه به خودی خود در میان شهروندان احساس ترس و ناامنی را ایجاد می کند اما شرایط آنجا دلهره آور می شود حداقل در ۱۳ سال گذشته و پس از زلزله دلخراش بم (که موجب کشته شدن چند هزار نفر از هموطنان شد)،کارشناسان بارها و بارها درباره زمین لرزه احتمالی تهران هشدارهای مکرر داده اند اما به نظر می رسد گوش شنوایی که این موارد را جدی بگیرد، وجود نداشته است.
وقوع زلزله دور از ذهن نیست و به روشنی نمی توان زمان رخ دادن آن را مشخص کرد اما برای شهری که از ابتدا تاکنون حداقل ۹ بار شاهد رخ دادن زلزله های بیش از ۷ ریشتر بوده و در رتبه ششم جهان از نظر خطرپذیری قرار دارد، ضروری است برای این حادثه طبیعی آمادگی کامل داشته باشد.
محدوده های خطر در پایتخت
زلزله شهرری را باید زنگ خطری جدی به شمار آورد زیرا یکی از گسل های اصلی پایتخت در این منطقه قرار دارد که در صورت فعالیت، پرتلفات‌ترین گسل کشور خواهد بود.
این گسل از جاده خاوران شروع و با گذر از دولت آباد و حرکت روی جاده کمربندی تهران در محدوده کوره‌های آجرپزی چهار دانگه به اتمام می رسد.
در حالی که یکی از خطرناکترین گسل های شهر، گسل ری محسوب می شود متاسفانه در این محدوده جنوب تهران ۷۰ درصد بافتهای فرسوده نیز واقع شده است که فعال شدن این گسل می تواند بر بافت فرسوده مناطق ۱۵، ۱۲،۱۷، ۱۰ نیز تاثیرگذار بوده و باعث تخریب گسترده این محدوده ها شود.
گسل شرق نیز از سوی کارشناسان به عنوان تواناترین گسل در وقوع قوی ترین زلزله شناخته می شود و از شرق پایتخت آغاز و با گذر از اراضی سرخه حصار و حرکت روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سید خندان منتهی می شود.( در این محدوده بیشتر حریم‌های انتقال نیروی شهر تهران واقع شده است. )
گسل شمال تهران از لشکرک و سوهانک شروع می شود و به فرحزاد و حصارک محدوده شده و از آنجا به سوی غرب منتهی می شود که در مسیر این گسل نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه قرار دارند.
یک گسل نیز در محدوده خیابان ملاصدرا واقع شده از خیابان شریعتی تا شهرک غرب امتداد یافته و گذر آن محلات ونک، میرداماد، سعادت آباد و شهرک غرب را نا ایمن ساخته است.
با توجه به محدوده گسل های تهران باید گفت محلات راه آهن، محور نواب، محور خیابان انقلاب و آزادی، هفت چنار به علاوه ارگ قدیم تهران( حد فاصل خیابان شوش، هفده شهریور، انقلاب و کارگر جنوبی ) که بازار تهران، خیابان مولوی، میدان بهارستان، میدان امام خمینی، محله امیریه و خیابان جمهوری اسلامی را شامل می شود،باید امن تر از سایر محلات باشد که متاسفانه وجود بافت های فرسوده و ساختمان هایی با عمر چند ده ساله این محدوده ها را نیز ناامن ساخته است.
حضور ۱۷ درصد جمعیت پایتخت در بافت فرسوده
یک پنجم واحدهای مسکونی تهران در بافت های ناکارآمد شهری و فرسوده قرار دارد که در برابر وقوع زلزله بسیار آسیب پذیر هستند.
به گفته رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات شهرسازی ، ۲۰۰هزار پلاک رسمی از بیش از یک میلیون پلاک شهر تهران شامل ۱۷درصدجمعیت تهران در بافت فرسوده متمرکز شده است.
علی بیت‌اللهی افزود: اغلب ساختمان‌های بافت فرسوده ساختمان‌هایی هستند که در مقابل زلزله۵/۵ ریشتر به بالا آسیب رسان بوده و ریزش می کنند و ساکنان این ساختمان‌ها در معرض جراحت جانی قرار می‌گیرند.
وی تاکید کرد: تراکم جمعیتی در این محدوده بالاست و به دلیل معابر کم عرض، امدادرسانی بسیار سخت خواهد بود.
این مساله نشان می دهد که یک پنجم واحدهای مسکونی تهران در بافت های ناکارآمد شهری قرار دارد و در برابر وقوع زلزله بسیار آسیب پذیر هستند.
به گفته مسوولان و کارشناسان، از مساحت ۷۰ هکتاری شهر تهران ۶ درصد آن در بافت ها ناکارآمد شهری و ۳۰ درصد در بافت های ناپایدار شهری قرار دارد که با توجه به فعالیت گاه و بی گاه گسل های تهران به نظر می رسد این بافت ها را باید خطری بالقوه برای تهران به شمار آورد و اقدامات مناسب برای کاهش تلفات و صدمات را به صورت فوری اجرایی کرد.
وجود بافت فرسوده فراوان در پایتخت را باید یکی از معضلات اصلی هنگام وقوع زلزله به شمار آورد زیرا پایتخت با بافتهای فرسوده بی‌شماری رو به رو است که این بخش یکی از عوامل تخریب‌کننده شهر در زمان وقوع زلزله خواهد بود، بنابراین عدم توجه جدی به این موضوع، صدمات جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد.
مطمئن باشید اگر زلزله ای در شهر تهران رخ دهد، شاهد فاجعه ای عظیم تر از بم و تخریب کامل پایتخت خواهیم بود زیرا پایتخت برای وقوع زلزله آمادگی ندارد.
این در حالی است که در یک دهه اخیر مسوولان دائم وعده رسیدگی جدی به وضعیت بافت فرسوده را سر داده اند اما در عمل تاکنون اقدام تأثیرگذار و چشمگیری از سوی آنها انجام نشده است؛هرچند اگر مسوولان دست از وعده و وعید برداشته و در یک دهه گذشته تنها سالی ۱۰ درصد از بافت فرسوده شهر را نوسازی می کردند اکنون تمام این بافت ها در برابر زلزله مقاوم شده بودند.
در کنار این موارد باید به گفته های اخیر یکی از اعضای شورای شهر نیز توجه جدی داشت؛ مجتبی شاکری گفته است: ۷ محور مواصلاتی مهم پایتخت از روی گسل عبور کرده است و حدود ۱۸۰۰ دستگاه پل روگذر سواره‌رو در تهران وجود دارد که برخی از آنها بدون درنظرگرفتن معیارهای مقاوم سازی در مقابل زلزله ساخته شده است.
وی تصریح کرده است: بزرگراه‌های شهید بابایی، صدر، نیایش، شهید چمران، آزادگان و امام علی (ع) با توجه به محل قرار گیری در صورت وقوع زلزله به نحوی آسیب می‌بینند که امکان امدادرسانی از این مسیرها در صورت وقوع زلزله وجود ندارد.
رئیس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران در ادامه با انتقاد از کوتاهی در امر شناسایی گسل‌های شهر تهران گفته است: مطالعات مربوط به این ماموریت از سال ۸۴۴ آغاز شد اما هنوز به سرانجام نرسیده است. این در حالی است که طرح‌های جامع و تفصیلی جدید تهران که در سال‌های ۸۵ و ۹۰ مبنای عمل قرار گرفت، به دلیل آماده نبودن نقشه گسل‌های شهر فاقد هرگونه ضوابط ساخت و سازمتفاوت در پهنه‌های لرزه خیز شهر هستند.
این در حالی است که به سبب تعلل های صورت گرفته برخی ساختمان ها،اماکن و مراکز مهم شهر برروی حریم گسل ها ساخته اند که می توان به قرار گیری چند بیمارستان،مخازن سوخت شهران و .. اشاره کرد.
به طوری که به گفته رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات شهرسازی «چند بیمارستان روی گسل ساخته شده‌اند که به دلیل تاثیرات روانی و التهاباتی که ایجاد می‌شود از اعلام نام این مراکز درمانی و بیمارستان‌ها معذور هستم.»
نقشه پهنه‌های گسلی در شورای عالی معماری و شهرسازی به تصویب رسید و به شهرداری ابلاغ شده که بر اساس آن قرار است در حریم گسل‌ها با توجه به نقشه ارائه شده ساختمان‌های مهم و حساس مانند بیمارستان‌ها و ساختمان‌هایی که نقش کلیدی پس از وقوع بحران دارند، ساخته نشوند هرچند این مساله تاکنون اجرایی نشده و به گفته عضو شورای شهر، مطالعات پس از گذشته یازده سال هنوز به سرانجام نرسیده است و در سایه بی توجهی های صورت گرفته گسل های میزبان مراکز مهم شهرمان شده اند.
بی توجهی ها به اینجا ختم نمی شود بلکه در چند سال اخیر گویا مسوولان فراموش کرده اند که خطر بیخ گوش تهران بوده و هر لحظه ممکن است زلزله ای نه چندان قوی این شهر را زیر و رو کند به همین دلیل به راحتی اجازه داده اند سوله های مدیریت بحران تبدیل به اماکن چند منظوره تفریحی و ورزشی شده و کاربری اصلی خود را از دست بدهند.
اکنون مسوولان و مدیریت شهری باید پاسخ دهد اگر زلزله ای در تهران رخ دهد چگونه می توان از توان این سوله ها در زمینه امداد رسانی و ارائه خدمات به شهروندان استفاده کرد؟
تهران همانند شیشه ای بلورین است که با کمترین تکان و لرزه ممکن است ترک خورده و فرو بریزد بنابراین ضرورت داشت در چند سال اخیر مسوولان دولتی و مدیریت شهری نسبت به آماده سازی این شهر در برابر این حادثه طبیعی چاره اندیشی می کردند هرچند اقدامات آنها تنها معطوف به سخنرانی و وعده و وعید در سالروز وقوع زلزله بم و یا وقوع زلزله های گاه و بیگاه در استان می شود و بس.