فشافویه؛ دورریز پایتخت

شهری در فاصله 40 کیلومتری تهران و میان فرودگاه بین المللی و بزرگ ترین شهرک صنعتی خاورمیانه و سایت دفع پسماند آرادکوه! حسن آبادی ها می گویند از گردنه به پایین همه چیز متفاوت می شود، نخاله های تهرانی ها جاده شان را به زباله دانی بزرگی تبدیل کرده، تریلرها و کامیون ها پدر روکش آسفالت را درآورده اند و چنان شهر را تصرف کرده اند که به سختی می شود از عرض خیابان رد شد.

بیمارستانی ندارند تا اگر کسی در شهرک صنعتی صدمه دید یا تصادف کرد، به دادش برسند و… درددل اهالی حسن آباد بیشتر از چیزی است که بشود در یک صفحه روزنامه نوشت. آنها از مشکلات شان می گویند و من توی دفترچه ام می نویسم: «آقا بنویس بوی لاستیک و کابل های برقی که کنار رودخانه نمک، آتش می زنند پدرمان را درآورده. شب ها بوی لاستیک سوخته کل شهر را برمی دارد، صبح تا شب از بوی دود تریلر و کامیون ها نمی توانیم نفس بکشیم، شب تا صبح هم از بوی لاستیک سوخته. چه فرقی بین ما و خوزستانی هست؟ ریه آنها پر از گرد و خاک است و ریه ما پر از دود گازوئیل و لاستیک سوخته.»

نخاله های تهران در طبیعت حسن آباد

حسن آبادی ها مدام از گردنه می گویند، گردنه ای که در برف و کولاک سال پیش اجازه نداد ماشینی سمت قم یا تهران برود. کلی ماشین سبک و سنگین توی گردنه گرفتار شدند. از گردنه تا حسن آباد راه زیادی نیست. راست جاده، می شود نخاله ها را دید که کپه کپه روی زمین آوار شده اند. اکبر قنبری از اهالی حسن آباد که در این گزارش همراهی ام می کند، می گوید نخاله ها را خاورها و نیسان ها شب هنگام دور از چشم مأموران پلیس راه و محیط زیست کنار جاده رها می کنند.

یک کیلومتر بعد از گردنه، کنار جاده توقف می کنم. ساعت نزدیک 9 صبح است و هنوز زور آفتاب زیاد نشده. هر جا را که نگاه می کنم، کپه های آجر شکسته و سیمان و گچ کهنه را می شود دید. لابه لای کپه های نخاله ها را هم انگار با لامپ های شکسته و لنگه کفش های کهنه و سرنگ های شکسته تزیین کرده اند. اکبر قنبری درباره نخاله و زباله های غیرقابل بازیافتی که در حاشیه شهرشان تخلیه می شود، می گوید: «90 درصد نخاله و زباله ها ساعت 10شب تا 5 صبح از تهران و شهرری به اینجا آورده می شود.

زباله هایی را که در سایت پسماند نمی شود برایشان کاری کرد، به اینجا می آورند و آتش می زنند مثل همین سرنگ هایی که اینجا افتاده اند. چرا باید زباله های بیمارستانی را برای امحا اینجا بیاورند؟ این جاده ترانزیتی است و از طرفی نزدیک فرودگاه بین المللی و شهرک صنعتی است و کسی به این موضوع توجه نمی کند. چرا باید جاده شهر من این همه کثیف و زشت و تصویر زننده ای داشته باشد؟»

آثار سوختگی برخی زباله های غیرقابل بازیافت هر چند صدمتر دیده می شود؛ چند ساعتی بیشتر از سوزانده شدن شان نمی گذرد. گردنه تا سایت بازیافت دست کم 15 کیلومتر فاصله دارد ولی انگار ادامه سایت دفع زباله تا نزدیکی های حسن آباد کشیده شده است.

3 کیلومتر مانده به شهر مرد موسپید کرده ای را می بینم که بین زباله ها به دنبال چیزی می گردد. قنبری می گوید از این آدم ها زیاد است که هر روز برای پیدا کردن آهن و آلومینیوم اسقاطی به گردنه می آیند.

جلو می روم. مرد سن و سال دار متوجه حضورم نشده. دستکش چرکی به دست دارد و زباله هایی را که شب گذشته سوزانده، توی الک بزرگی می ریزد تا قطعات فلزی را از میان آت و آشغال های دیگر جدا کند. او برای سرعت دادن به کارش وسیله ای شبیه گوشت کوب که خاصیت مغناطیسی دارد، سمت آشغال های ریز و درشت می گیرد تا فلزات را با آن سوا کند.

اسمش رحیم است، 58 سال دارد و از قم آمده. از شماره ماشینش مشخص است. از او درباره کارش می پرسم. می گوید: «یک سالی می شود که از سر بیکاری و اجبار میام دنبال آت و آشغال و چند کیلو آهن و آلومینیوم درمی آورم و می برم برای فروش.» رحیم گویی از کاری که دارد خجالت زده باشد، می گوید: «آقا من زمان سربازی توی جبهه شیمیایی شدم و از ناچاری مجبورم دستم را توی هر کثافتی فرو کنم تا یک لقمه نون حلال ببرم خانه.» بعد دستکش هایش را درمی آورد و از داشبورد ماشینش کارت جانبازی اش را می آورد تا نشان بدهد که دروغ نمی گوید.

نخاله ها و زباله های حسن آباد تا نزدیکی شهر پیشروی کرده . زباله پایتخت نشینان یکی از دردهای مردم این منطقه است، آنها برای کودکان زباله گرد هم که از مناطق دیگر به حسن آباد می آیند، نگرانند.

جولان تریلر و کامیون در شهر

روی تابلوی راهنما و تعیین مسیری که ابتدای شهر نصب است ورود کامیون و تریلر از ساعت 6صبح تا 10 شب ممنوع اعلام شده ولی انگار هیچ کدام از راننده های ماشین های سنگین گوش شان بدهکار این حرف ها نیست و به راه شان ادامه می دهند. دقیقاً 500 متر بعد از تابلو هم پارکینگی زده اند برای استراحت و دوش گرفتن و دستشویی رفتن راننده ها.

از راننده تریلری که برای اصفهان بار می برد، می پرسم مگر تردد در شهر ممنوع نیست؛ چرا این ساعت از روز وارد مرکز شهر شده است؟ محمد ابراهیمی، راننده این تریلر که به گفته خودش 30 سالی می شود راننده ماشین سنگین است، ابروهایش توی هم می رود و با تندی جواب می دهد: «به نظر شما باید از کجا بروم؟ قرار بود برای حسن آباد کمربندی بزنند که چند سال پیش این کار را کردند ولی اگر سری به کمربندی بزنید متوجه می شوید که اصلاً استاندارد نیست مخصوصاً شب ها. حواست نباشد، می روی قاطی باقالی ها. هیچ راننده ای از این کمربندی ناقص استفاده نمی کنند.»

مهرداد پورشاه میر، یکی از فعالان اجتماعی این شهر درباره تردد ماشین های سنگین در خیابان اصلی شهر می گوید: «از 30 سال پیش که اینجا شهر شد، قرار بود که فکری به حال تردد کامیون ها بکنند ولی خودتان می بینید که بیشتر از ماشین های سبک تریلر و کامیون است که توی شهر رفت و آمد می کنند. شما نیم ساعت دم بلوار بایستید و ببینید مردم با چه ترس و لرزی از خیابان رد می شوند. هر هفته تصادف جرحی و خسارتی داریم. اگر برای شهر کمربندی درست و حسابی می زدند، خیلی از مشکلات مردم حل می شد.»

به گفته پورشاه میر غروب اوج ترافیک ماشین های سنگین است. یعنی زمانی که اهالی برای خرید یا رفت و آمد از خانه بیرون می زنند. سر ظهر نشده کنار خیابان می ایستم تا ببینم مردم چطور از عرض خیابان عبور می کنند. جز چند پل عابر پیاده غیرمکانیزه پل دیگری در شهر نمی بینم. زن و مردی همراه دو پسر کوچک شان می خواهند از عرض خیابان رد شوند. مدام چپ و راست خودشان را نگاه می کنند و بعد از اینکه 4 تریلر هم شکلی که پشت هم قطار شده اند عبور می کنند، شروع می کنند به دویدن.

از مرد خانواده که وحید اسدی نام دارد، درباره تردد کامیون ها می پرسم، بریده بریده حرف می زند: «از زمانی که چشم باز کرده ام، حسن آباد همین طور بود؛ پر از ماشین های سنگین. گفته بودند تردد شان از داخل شهر ممنوع است. کسی توجهی نمی کند. چقدر آدم از حسن آباد زیر چرخ همین ماشین ها رفته باشند، خوب است؟ زن و بچه ام جرأت نمی کنند این طرف خیابان بیایند. نگاه کنید از 10 تا ماشینی که رد می شوند، فقط دوتا سواری و بقیه کامیون و تریلر و خاور و وانت است.از خطر تردد ماشین ها که بگذریم، بوی دودشان هم خفه مان کرده. اگر از مردم بپرسید حتماً یکسری های شان می گویند ناراحتی تنفسی گرفته اند.»

مرضیه محمدی، همسر وحید هم از صدای کامیون ها و دوده گرفتن وسایل خانه اش شکایت دارد: «صدای ماشین ها اعصاب برای ما نگذاشته. شب ها که از سر و صدای شان نمی توانیم چند دقیقه راحت استراحت کنیم. از طرفی هرچقدر هم در و پنجره را محکم ببندیم، ولی باز هم پرده و فرش و وسایل خانه دوده می گیرد. هر ماه باید پرده ها را بیندازم توی ماشین لباسشویی. به شوهرم گفتم خانه را بفروشد بریم سمت شهرری. واقعاً با این وضعیت که هر روز بدتر می شود، نمی توانیم حسن آباد زندگی کنیم.»

برای هر یک از عابران که سؤالم را تکرار می کنم همان پاسخ تکراری را می شنوم؛ صدا، تردد و دود ماشین های سنگین آزارشان می دهد و می ترسند روزی یکی از اعضای خانواده شان را در این خیابان از دست بدهند.

شهری بدون بیمارستان

شهر 70 هزار نفری حسن آباد بیمارستان ندارد، تنها مرکز درمانی این شهر شبکه بهداشت شهری و روستایی است با یک دکتر و اتاق تزریقات و مداوای سرپایی. اگر کسی در روستاهای دور و بر یا خود شهر و یا حتی فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره) بیمار شود، باید به اورژانس زنگ بزنند که در بهترین و خوشبینانه ترین حالت دست کم 15 دقیقه زمان می برد تا آمبولانس سربرسد و از حسن آباد تا بیمارستان هفت تیر شهرری هم 40 دقیقه راه است که در کل می شود یک ساعت!

مجید قنبری، یکی از ساکنان فشافویه درباره ضرورت ساخت بیمارستان برای شهر می گوید: «زمانی اینجا مرکز درمانی و اتاق عمل داشت و اگر تصادفی می شد مجروحان را به این مرکز می بردند ولی چند سال قبل تعطیلش کردند و این مرکز بهداشت را راه اندازی کردند که گره ای از مشکلات مردم باز نمی کند. شهری که این همه تردد ماشین سنگین دارد و هر لحظه احتمال تصادف هست نباید بیمارستان داشته باشد؟ اگر تصادفی بشود تا زخمی را به بیمارستان هفت تیر برسانند که تمام کرده!گذشته از اینکه حسن آباد کلی روستا و مهاجر افغان دارد، دم گوشش شهرک صنعتی هم هست که گاهی اوقات برای کارگرهاش اتفاق های بدی می افتد و دست و پای یکی زیر پرس می رود که تا رسیدن آمبولانس و انتقال مریض به بیمارستان کار از کار گذشته.»

زهرا سعادتی که همراه دخترش از مرکز بهداشت حسن آباد بیرون می آید، دل پری از مشکلات شهرشان دارد. می گوید مجبورند برای معاینه یا معالجه به بیمارستان های تهران بروند و هزینه های رفت و آمد و ویزیت و دارو با این درآمد کم، به آنها فشار می آورد: «مرکز بهداشت حسن آباد حتی دستگاه رادیولوژی و سونوگرافی هم ندارد و برای یک آزمایش ساده باید به شهرری یا تهران برویم.

آدم های اینجا وضع مالی خوبی ندارند که بتوانند برای دکتر ساده بروند تهران. به خدا هر سری که برای آزمایش می رویم تهران، کلی پول خرج می کنیم. شوهرم کارگر است و درآمدی ندارد. اگر برای حسن آباد بیمارستان می زدند، کلی از مشکلات ما حل می شد.»

بوی سیم و لاستیک های سوخته

اما گذشته از مشکلاتی که یک به یک به آنها اشاره کردم، سوزاندن لاستیک و کابل های برق در نزدیکی فرودگاه و رودخانه شور و ابتدا و انتهای جاده حسن آباد هم داد مردم را درآورده. حق با آنهاست. وقتی از منطقه ای در بیرون شهر بازدید کردم آثار سوختگی لاستیک های از رده خارجی را دیدم که شب گذشته سوزانده شده بودند. گویا لاستیک ها را می سوزانند تا سیم هایی را که لابه لای آنهاست جدا کنند و بفروشند. گویا هر شخص می تواند با آتش زدن لاستیک روزی بین 50 تا 200 کیلو یا حتی بیشتر سیم از لاستیک ها بیرون بکشد.

رضا نظری، یکی دیگر از ساکنان حسن آباد مناطقی را که در آن لاستیک و سیم های برق را به آتش می کشند، بلد است: «کسانی که لاستیک یا سیم برق از رده خارج را آتش می زنند از خاوران به اینجا می آیند، آنهایی که بار زیادی ندارند شبانه بیرون شهر و در بیابان بارشان را آتش می زنند. آنهایی که بار زیادی دارند، می روند طرف رودخانه شور. معمولاً هم تعدادشان زیاد است و آدم های خطرناکی هستند. اگر چند بار پلیس عملیات کند و دستگیرشان کند، دیگر این طرف ها نمی آیند.»

حسن آباد میان نخاله های ساختمانی و کامیون ها و تریلرها و فاضلاب و دود گازوئیل و بوی لاستیک سوخته و فرودگاه و شهرک صنعتی گیر افتاده است؛ چه کسی می تواند به داد آنها برسد؟ آنها چطور می توانند از این مخمصه بیرون بیایند؟ خدا می داند.

فشافویه نیازمند توجه دولتمردان

علیرضا زندی رئیس شورای اسلامی حسن آباد

حسن آباد از سالیان گذشته به عنوان یکی از شاهراه های ارتباطی بین 17 استان محسوب می شود و از دهه 70 که با توجه به رشد جغرافیایی و جمعیت به عنوان شهر تلقی شده متأسفانه زیرساختی برای توسعه نداشته. رفت و آمد خودروهای سنگین، نبود بیمارستان، انتقال زباله های غیرقابل بازیافت و نخاله به حاشیه حسن آباد جزو مهم ترین دغدغه های شهروندان شهرمان است.

ما با کمک شهرداری برای برطرف کردن مشکلات وارد عمل شده ایم و تا جایی که در توان مان باشد پای کار ایستاده ایم. در بحث نخاله و زباله با اداره محیط زیست شهرری تفاهمنامه ای امضا کرده ایم و برای محیط بانانی که به منظور جلوگیری از تخلیه زباله و نخاله، گشت شبانه دارند خود رو و راننده درنظر گرفته ایم و خوشبختانه این گشت ها در طول یک ماه گذشته بازخورد خوبی داشته . ما از محیط زیست حتی تقاضا کرده ایم دفتری در حسن آباد به طور دائم راه اندازی کند تا جلوی انتقال زباله و نخاله برای همیشه گرفته شود.

اما در رابطه با تردد خودروهای سنگین متأسفانه موفقیتی نداشته ایم. دو سال پیش که رئیس جمهوری محترم از حسن آباد بازدید کردند دستور دادند برای حل مشکلات مردم و اینکه نمی توانند از عرض خیابان عبور کنند کمربندی احداث کنند که با گذشت این مدت وزارت راه و ترابری هنوز هیچ اقدامی نکرده و با پیگیری های صورت گرفته از سوی نمایندگان و مسئولان دیگر پاسخی که دریافت کردیم این بود که پروژه در حال مطالعه است.

نبود بیمارستان هم یکی دیگر از دغدغه های اهالی حسن آباد است. شهرمان با وجود همجواری با بزرگترین شهرک صنعتی خاورمیانه و فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره) درحال حاضر یک مرکز بهداشت دارد که جوابگوی نیاز مردم نیست. قرار است سازمان تأمین اجتماعی پلی کلینیکی احداث کند که این پروژه هنوز کار دارد و حتی با به راه افتادن آن باید بیمارستانی هم تأسیس شود تا نیاز بهداشت و درمان مردم منطقه فشافویه و روستاهایش را به حداقل برساند.

ما از سال های گذشته از طریق نمایندگان مجلس بارها با وزارت بهداشت در زمینه ساخت بیمارستان مکاتبه کرده ایم ولی نتیجه ای تا این لحظه نداشته است. من از دولت محترم می خواهم نگاه ویژه ای به دغدغه های مردم این منطقه داشته باشند تا از مهاجرت مردم به حاشیه تهران پیشگیری شود.