این واحدهای چربی گیری غیرمجاز با جوشاندن چربی های کشتارگاهی و آلایش طیور همراه با برخی مواد شیمیایی ضمن ایجاد بوی بسیار نامطبوع، آلودگی آب، خاک و تهدید سلامت عمومی ساکنان منطقه را دامن زده اند.
در کنار مشکلاتی مانند نشت نفت در برخی زمین های کشاورزی و جریان فاضلاب در نهر فیروزآباد شهرستان ری، بخشی از ساکنان این مناطق باید بوی نامطبوع کارگاه های غیرمجاز و سنتی چربی سوزی و سایر آلودگی های زیست محیطی آنها را هم تحمل کنند.
بیشتر این واحدها در روستاهای گلحصار، قوچ حصار و عظیم آباد بخش کهریزک در امتداد نهر آلوده فیروزآباد قرار دارند.
این کارگاه های غیرمجاز با جوشاندن، چربی های کشتارگاهی، ضایعات گوشت قرمز، سفید، پوست و آلایش مرغ را بازیافت می کنند.
کارگاه های چربی گیری استاندارد باید سامانه های دفع فاضلاب داشته باشند ولی واحدهای غیرمجاز فعال در کهریزک تمامی فاضلاب خود را با این استدلال که آب نهر فیروزآباد آلوده است، داخل آن تخلیه می کنند.
براساس گزارش میدانی خبرنگار ایرنا، بوی بسیار نامطبوع این واحدهای سنتی سراسر منطقه را بویژه اوایل شب و عصر فرا می گیرد و زندگی در این محدوده را بسیار سخت می کند.
** پای صحبت اهالی منطقه
زهرا یگانه یکی از ساکنان روستای عظیم آباد کهریزک در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بوی نامطبوع کارگاه های چربی گیری به حدی است که استشمام آن کودکان و بزرگسالان روستا را بیمار می کند.
وی افزود: زندگی اهالی روستای عظیم آباد که اغلب از قشر بسیار ضعیف جامعه هم هستند به علت سودجویی برخی افراد مختل شده است و نهادهای متولی باید با آنها برخورد کنند.
یگانه افزایش جانوران موذی و حشرات را نیز یکی دیگر از تبعات فعالیت کارگاه های چربی گیری در روستای عظیم آباد عنوان و خاطرنشان کرد: اکثر منازل این روستا محل زندگی موش و سوسک شده است.
وی ادامه داد: جمع آوری مقدار زیادی استخوان و وجود آلایش مرغ در کارگاه های چربی گیری، سگ های ولگرد منطقه را افزایش داده است که سبب رعب و وحشت اهالی بویژه بانوان و کودکان و نیز انتقال بیماری های مشترک انسان و حیوان می شود.
** محیط زیست در انتظار حکم دادگاه
رئیس اداره محیط زیست شهرستان ری با اشاره به اینکه بیش از ۵۰ واحد غیرمجاز چربی گیری و زهتابی در این منطقه فعالیت می کنند افزود: تمامی این واحدها در ابتدای سال ۱۳۹۵ با دستور قضایی پلمپ شدند و بعد از گذشت چند ماه توسط صاحبان این مشاغل دوباره به صورت غیرقانونی به فعالیت خود ادامه دادند.
وی افزود: محیط زیست از عمل غیرقانونی این واحدها به علت فعالیت مجدد شکایت و اکنون تمامی واحدهای غیرمجاز را به دستگاه قضایی معرفی کرده و در انتظار حکم دادگاه است.
عبادتی خاطرنشان کرد: در صورت نهایی شدن حکم دادگاه با همکاری بخشداری مرکزی، این واحدها پلمپ یا تخریب می شوند.
وی اظهارداشت: تعدادی از مالکان واحدهای چربی گیری با تاسیس تعاونی «گلحصار» و خرید زمین به دنبال راه اندازی کارخانه استاندارد و تصفیه خانه هستند که امیدواریم بزودی به سرانجام برسد.
عبادتی با بیان اینکه فعالیت غیرمجاز کارگاه های چربی گیری موجب آلودگی هوا، انتشار بوی نامطبوع، افزایش سگ های ولگرد، موش و حشرات موذی در منطقه می شود ادامه داد: واحدهای چربی گیری اکنون به صورت غیرمجاز در زمین های کشاورزی فعالیت می کنند که باید به شهرک صنعتی چرمشهر انتقال یابند.
وی تاکید کرد: واحدهای چربی گیری و زهتابی(آماده سازی روده های گوسفند) باید به صورت اصولی مجهز به تصفیه خانه و فیلتراسیون صنعتی برای جلوگیری از انتشار بوی نامطبوع شوند.
عبادتی با بیان اینکه اکثر واحدهای چربی گیری در بخش های قلعه نو، کهریزک و باقرشهر فعالیت دارند یادآورشد: این واحدها باید در شهرک های صنفی ساماندهی شوند تا سیستم های متمرکز تصفیه خانه فاضلاب برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست در آنجا ایجاد شود.
وی با اشاره به اینکه در هر واحد چربی سوزی غیرمجاز بین پنج تا ۱۰ نفر به صورت مستقیم مشغول فعالیت هستند افزود: عمده کارگران واحدهای چربی سوزی غیرایرانی هستند.
** ساماندهی نیازمند جدیت و مدیریت
مصطفی صفایی مدیرعامل شرکت ‘تعاونی گلحصار’ نیز به عنوان مجری طرح ساماندهی تبدیل ضایعات کشتارگاهی دام و طیور ری در ادامه به خبرنگار ایرنا گفت: روزانه ۴۰۰ تن ضایعات گوشت قرمز و سفید، ۱۰۰ تن ضایعات چربی کشتارگاهی و ۱۰۰ تن استخوان در تهران تولید می شود که کارگاه های چربی گیری در شهرستان ری آنها را فرآوری می کنند.
به گزارش ایرنا گرچه برخی مسئولان نهادهای دولتی آمار این ضایعات را در کل افزون بر ۳۰۰ تن اعلام می کنند اما مدیرعامل تعاونی گلحصار با اشاره به ضایعات وارد شده به هرکدام از این کارگاههای غیرمجاز و نیز کامیون هایی که این مواد را از پایتخت و شهرستان های اطراف به این منطقه می آورند، آمار کلی حدود ۶۰۰ تنی در روز را اعلام می کند.
صفایی افزود: واحدهای چربی گیری باوجود آلودگی زیست محیطی تمام ضایعات گوشت و مرغ را بازیافت و وارد چرخه اقتصاد می کنند که اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم افراد زیادی را به همراه دارد.
وی اظهارداشت: چربی های تولید شده در کارگاه های چربی سوزی در صنعت صابون سازی، تولید انواع روانکارهای صنعتی(گریس) و خوراک طیور مصرف می شود.
صفایی عنوان کرد: طرح ساماندهی واحدهای چربی گیری جنوب تهران از سال ۹۳ در فرمانداری ری مطرح شد و تاکنون بیش از ۵۰ جلسه با حضور مسئولان مختلف استانی و شهرستانی برگزار شده است.
وی یادآور شد: ۱۵ نفر از صاحبان این کارگاه ها طی سه سال گذشته با تامین سرمایه ۲۰ میلیارد ریالی و تاسیس تعاونی گلحصار به دنبال صنعتی شدن این حرفه بوده اند که در مرحله اول نیز پنج میلیارد ریال برای خرید زمین ۲۰ هکتاری در روستای «دوتویه» شهرستان ری هزینه کرده اند.
صفایی با بیان اینکه روند اداری تاسیس این تعاونی طی سال های گذشته انجام شده است عنوان کرد: امروز سرمایه گذاران طرح ساماندهی تبدیل ضایعات کشتارگاهی دام و طیور همچنان پس از گذشت سه سال در انتظار جواب استعلام اداره منابع طبیعی و جهاد کشاورزی هستند.
صفایی یادآور شد که فرآیند جواب استعلام از اداره منابع طبیعی و آبخیزداری پس از ۱۳ ماه صادر شد و اکنون در امور اراضی جهاد کشاورزی استان تهران برای استعلام زراعی نبودن زمین مسکوت مانده است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ری نیز در پاسخ به خبرنگار ایرنا با بیان اینکه تعاونی چربی سوزی های جنوب استان تهران زمین را از اداره اوقاف خریداری کرده است توضیح داد: تداخل پلاک ملی این زمین با زمین اوقافی مهمترین دلیل زمان بر بودن پاسخ به استعلام بوده است.
ضیا نصرتی ادامه داد: استعلام های اداره منابع طبیعی در حالت عالی یک ماه به طول می انجامد ولی در صورت تداخل مدت زمان زیادی را می طلبد.
وی با اشاره به اینکه زمین تعاونی چربی سوزها در انتهای جاده روستای دوتویه قرار دارد عنوان کرد: این زمین جزو پلاک های نظر آباد روستای عشق آباد است و پاسخ استعلام یک ماه پیش صادر شده است.
** تهدید سلامت با روغن های غیرخوراکی
در ادامه رضا کشاورز یکی دیگر از فعالان این صنف در بخش کهریزک به خبرنگار ایرنا گفت: تصفیه خانه شهرک صنعتی چرمشهر به دلیل اینکه برای صنایع صابون سازی و زهتابی راه اندازی شده مناسب فاضلاب چربی سوزی ها نیست.
شهرک صنعتی چرمشهر از توابع بخش جوادآباد شهرستان ورامین در استان تهران در مجاورت شهرستان ری قراردارد.
وی افزود: مالکان کارگاه های چربی سوزی بشدت به انتقال کارگاه هایشان به شهرک صنعتی چرمشهر تمایل دارند ولی این شهرک ظرفیت کافی ندارد و مجوز تاسیس نیز داده نمی شود.
کشاورز در ادامه با بیان اینکه دولت در کشورهای توسعه یافته تسهیلات ویژه ای برای بازیافت ارائه می دهد عنوان کرد: کارگاه های چربی گیری شهرستان ری ۹۵ درصد ضایعات گوشت سفید، قرمز، آلایش مرغ و استخوان را به چرخه اقتصاد کشور بر می گردانند.
وی با بیان اینکه فاضلاب ناشی از جوشاندن چربی های حیوانی اینک وارد نهر فیروز آباد می شود که لش آب (باتلاق یا آب گندیده) تهران در آن جریان دارد مدعی شد: فاضلاب کارگاه های چربی گیر در مقایسه با آلودگی آب نهر فیروز آباد به هیچ عنوان چشمگیر نیست.
کشاورز عنوان کرد: کارخانه های کیک و کلوچه از متقاضیان مصرف روغن چربی حاصل از ذهتابی و چربی سوزی ها هستند که اخلاق انسانی ما حکم می کند این روغن غیرخوراکی باوجود سودآور بودن به این کارخانه ها فروخته نشود.
وی در ادامه تصریح می کند: در صورتی که دولت مانع کار ما شود، فروش کاذب و غیرقانونی روغن تولید شده در این واحدها به متقاضیان مصارف خوراکی عرضه می شود.
** کارگاه های چربی سوزی بدون نظارت
رئیس اداره دامپزشکی شهرستان ری نیز در بخش دیگری از این گزارش با بیان اینکه اداره محیط زیست و دامپزشکی کار نظارت بر واحدهای چربی سوز مجاز را بر عهده دارند به خبرنگار ایرنا گفت: اکنون به دلیل غیرمجاز و پراکنده بودن کارگاه های چربی سوزی شهرستان ری هیچگونه نظارتی بر عملکرد و کیفیت ضایعات مصرفی این کارگاه و تولیداتشان وجود ندارد.
محمد وحید تاویلی با بیان اینکه واحدهای چربی گیری فعال در شهرک صنعتی چرمشهر زیر نظر اداره دامپزشکی شهرستان ورامین فعالیت می کنند افزود: چربی سوزان به هیچ عنوان علاقه مند به انتقال کارگاه هایشان به شهرک صنعتی چرمشهر و سالاریه نیستند.
وی نظارت بر عملکرد و افزایش کرایه های انتقال ضایعات از تهران به چرمشهر را از جمله دلایل مهم بی میلی برای انتقال کارگاه های چربی سوزی شهرستان ری به شهرک صنعتی چرمشهر خواند.
تاویلی با اشاره به اینکه کارگاه های چربی گیری شهرستان ری به هیچ عنوان استانداردها و شرایط لازم را برای فعالیت ندارند عنوان کرد: این کارگاه ها حتی ابتدایی ترین شرایط تبدیل ضایعات گوشت به چربی های صنعتی را ندارند.
** حلقه مفقوده ای به نام ساماندهی
آنطور که از اظهارنظرهای متولیان بر می آید انتقال این واحدهای صنفی آلاینده به چرمشهر اکنون در گیرودارهای سیستم اداری و نبود ساماندهی دقیق دستگاه های اجرایی قرار دارد؛ مدیرعامل شرکت تعاونی گلحصار درحالی بیان می کند ظرفیت شهرک صنعتی چرمشهر تکمیل است و تصفیه خانه آن ظرفیت لازم را ندارد که مسئولان دیگر می گویند صاحبان این صنف به علت افزایش یافتن کرایه حمل مایل به انتقال نیستند.
در این شرایط به نظر می رسد هم افزایی لازم بین دستگاه های متولی در برخورد و ساماندهی این واحدهای آلاینده به آن شکلی که مورد انتظار است مشاهده نمی شود و این، ساکنان مناطق جنوب پایتخت هستند که با مشکلات زیست محیطی و سایر تبعات ناشی از این فعالیت های غیرمجاز دست و پنجه نرم می کنند.
گزارش از امیر جعفری سرگزه
