مردم ایران پس از شهريور سال ۲۰ و فرار رضاشاه، در دو جبهه مبارزه با استعمار و استبداد فعاليت‌هاي سياسي خود را سامان دادند. اين مبارزه در اوايل دهه ۳۰ به اوج خود رسيد و سامانه قابل قبولي پيدا كرد.
مصدق و كاشاني به عنوان دو رهبر نهضت ملي دوش به دوش هم نهضت را براي پاسخ به مطالبات سياسي مردم مديريت مي‌كردند. قيام ۳۰ تير نقطه عطف اين مبارزات محسوب مي‌شد.
مصدق از مجلس هفدهم راي اعتماد گرفت مجلس سنا نيز با راي قابل قبولي به نخست‌وزيري مصدق ابراز تمايل كرد فرمان نخست‌وزيري ۱۹ تير صادر و او مامور تشكيل كابينه شد. مصدق در ۲۲ تير قبل از تعيين هيئت دولت از مجلس تقاضاي اختيارات ويژه براي مدت ۶ ماه كرد تا قوانيني را كه خود مي‌خواهد به تصويب رساند.تقاضاي او به معناي تعطيلي مجلس به مدت ۶ ماه بود. مجلسي كه با راي قاطعي آن هم در اندازه ۸۰ درصد به او درباره نخست‌وزيري اعتماد كرده بود، موردبي‌مهري مصدق قرار گرفت.
مصدق روز ۲۵ تير به دربار رفت پس از سه ساعت مذاكره با شاه به طور ناگهاني و بدون مشورت با رهبران نهضت استعفا داد در حالي كه همه جا بحث معرفي وزرا و شكل‌گيري دولت جديد بود.
با قبول استعفاي مصدق از سوي شاه قوام السلطنه مامور تشكيل كابينه مي‌شود. عكس‌العمل مصدق در برابر واكنش شاه جالب است. او به احمدآباد مي‌رود و سكوت پيشه مي‌كند!
اما آيت الله كاشاني زير بار استعفا نمي‌رود و حمله خود را متوجه قوام و از آنجا متوجه شاه و دربار مي‌نمايد و تهديد مي‌كند اگر قوام كنار نرود كفن مي‌پوشد و به خيابان مي‌آيد و مطالبات مردم را پيگيري خواهد كرد. او قوام را خائن به ملت مي‌نامد و از مصدق مي‌خواهد براي ادامه نهضت ملي به قدرت باز گردد.
دستور بازداشت آيت الله كاشاني و انحلال مجلس هفدهم صادر مي‌شود با اعلام اين خبر در رسانه‌ها بويژه راديوهاي خارجي، كاشاني در ۲۹ تير با انجام يك مصاحبه مطبوعاتي با قدرت مقدمات قيام تاريخي ۳۰ تير را فراهم مي‌كند و صريحا اعلام مي‌كند: «به خداي لايزال اگر قوام كنار نرود اعلام جهاد مي‌كنم و خودم كفن مي‌پوشم با ملت در اين پيكار شركت مي‌كنم»
روز ۳۰ تير علي‌رغم حضور تانك‌ها در شهر تهران مردم به خيابان‌ها ريختند و با خون خود يكي از صفحات زرين تاريخ مقاومت ملت ايران را ورق زدند. حضور فداكارانه مردم در صحنه باعث شد پيروزي نهضت در ساعت ۱۲ظهر همان روز قطعي شود. شاه عقب‌نشيني كرد و قوام عزل گرديد.
غروب ۳۰ تير آيت الله كاشاني با انتشار اعلاميه‌اي پيروزي ملت را تبريك گفت و از شهداي ۳۰ تير تجليل و تكريم كرد. او از مردم خواست به اعتصاب‌ها پايان دهند و قول داد با عاملين كشتار مردم برخورد كند. همان شب ۳۰ تير دادگاه لاهه راي به حقانيت ملت ايران در خصوص مناقشات ملي شدن صنعت نفت با دولت انگليس داد.
مجلس روز ۳۰ تير را روز قيام مقدس ملي ناميد و قوام را به خاطر كشتار مردم مفسدفي الارض شناخت و كليه اموال او را مشمول مصادره دانست. مجلس اختيارات قانونگذاري ۶ ماهه به مصدق داد. آيت الله كاشاني با آنكه فرصت حضور در مجلس نداشت، به عنوان رياست مجلس انتخاب شد.
این چند جمله خلاصه‌ای از قیام پرشور مردم تهران در 30 تیر 1331 بود. حال با گذشت 63 سال از این موضوع تاریخی مقبره این شهدای فدایی وطن بی نشان در گوشه‌ای از قبرستان ابن بابویه شهرری، بی نام و نشان و بدون هیچ توضیحی برای مراجعه کنندگان قرارگرفته است. سنگ مزار بعضی از شهدا به دلیل مدت زمانی طولانی رو به فرسایش رفته و اسامی آنها به سختی خوانده می‌شود.
