شیخ صدوق در 305 هجری قمری در قم دیده به جهان گشود. پدرش ابوالحسن علی بن حسین بن موسی قمی از فقهای بزرگ شیعه بود که در زمان امام حسن عسکری(ع) می زیست و مورد تایید امام یازدهم(ع) بود تا جایی که ایشان به او لقب شیخ، فقیه و معتمد دادند.
پس از مرحوم کُلینی نویسنده کتاب ارزشمند اصول کافی، صدوق از بزرگ ترین محدثان عصر خود به شمار می آمد که توانست در مدت کوتاهی به واسطه هوش سرشار و حافظه قوی، به قله های بلند کمال انسانی دست یابد و توانست در 20 سالگی، هزاران حدیث را حفظ و به آنها عمل کند.
شیخ صدوق علاوه بر ضبط و نقل حدیث، در علوم دیگر مانند روایت، مباحث کلام و فقه برجسته و ممتاز بوده که توانسته تألیفات بسیاری از خود به جای گذارد. این عالم فرزانه حدیث صحیح و درست را از نادرست و جعلی تشخیص می داد و در حفظ منابع و جمع آوری آن ها تلاش فراوانی کرد، این امر سبب شد فقها و بزرگان مسلمان او را رییس المحدثین بنامند.
شیخ صدوق حدیث ها را به تناسب موضوع های مختلف دسته بندی و برای هر موضوع، باب جداگانه ای باز می کرد، از وی 300 اثر ارزشمند به جا مانده است که می توان به من لایحضره الفقیه (دومین کتاب از کتب اربعه)، علل الشرایع (دربارهٔ فلسفه احکام و علت تشریع آنها است)، کمال الدین و تمام النعمة (دربارهٔ اثبات وجود امام زمان و غیبت طولانی آن حضرت از نظر عقلی و نقلی)، التوحید، الخصال الممدوحه و المذمومه، عیون اخبار الرضا و صفات شیعه اشاره کرد.
وی علاوه بر آثار فراوانی که به رشته تحریر درآورد توانست شاگردان زیادی از جمله دانشمند بزرگ محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید، حسین بن عبیدالله غضائری، ابوالحسن جعفر بن حسین قمی، ابوجعفر محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوریستی، حسن بن محمد قمی، علی بن احمد بن عباس نجاشی و سید ابوالبرکات علی بن حسن خوزی حسینی حلی را نیز تربیت کند.
سرانجام این محدث نامی علم حدیث و کلام در سال 381 هجری قمری در 76 سالگی در شهر ری به دیدار دوست شتافت و پیکرش در نزدیکی مرقد مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) به خاک سپرده شد.
قبر مرحوم شیخ صدوق در اثر حملات سربازان چنگیز مغول، خوارزمشاهیان و تیموریان و نیز برخی عوامل طبیعی همچون سیل چندین مرتبه ویران شد و سال ها زیر توده ای از خاک پنهان بود تا اینکه در عصر ناصرالدین شاه سرداب او کشف و جسد شریفش تازه، معطر و سالم نمایان شد.
بر اساس گزارش‌ها و مستندات تاریخی، پیش از زمان ناصرالدین شاه، گورستان ابن بابویه کشتزار و باغ بسیار وسیعی بوده که در پی کشف جسد سالم فردی در سردابی زیر آن باغ و بدست آمدن سنگی درون سرداب که آشکارا نشان می‌داد پیکر ازآن شیخ صدوق می باشد که بیش از 800 سال پیش درگذشته است، بی‌درنگ بقعه‌ای بر آن مزار احداث می‌کنند.
امروزه آرامگاهش در ابن بابویه شهر ری زیارتگاه مسلمانان و محل استجابت دعای مؤمنان است.
