آرشیو انعکاس
برای دسترسی به بخش های اصلی سایت از این قسمت استفاده کنید

خوشنويس آزادي خواه!

ميرزا محمدحسين سيفي قزويني ملقب به عمادُالکُتّاب از استادان بزرگ خوشنويس خط نستعليق در يکصد سال گذشته بود . عمادالکتاب در 27 فروردين 1240 شمسي (1285 قمري) در قزوين متولد شد و غالب عمرش به کتابت و تعليم خط نستعليق گذشت. پدرش قباله‌نويس بود و مادرش از سادات سيفي قزوين، از اين رو به اين مناسبت سيد بودن مادر، ميرزا ناميده شد. مدتي نزد ميرزا محمدعلي خوشنويس خط آموخت. در چهارده‌سالگي براي کار نزد تاجري از اهالي شيروان به بادکوبه رفت. در شانزده‌سالگي پاي پياده راهي عتبات شد و سه سال در کاظمين ماند و از راه نوشتن خط زندگي کرد. مي‌گويند آنقدر معيشت بر او سخت بود که حتي نمي‌توانست به کربلا برود. سرانجام همراه يکي از علما به کربلا رفت و پنج سال در اين شهر و نجف اقامت کرد و ضمن نوشتنِ خط، علوم ديني خواند و سرانجام از تنگدستي به ستوه آمد و به ايران باز گشت. دو سال در تهران ماند و ازدواج کرد. در سال 1271 شمسي در خيابان ناصرخسرو آموزشگاه خوشنويسي داير کرد و اسم آن را «دارالکتابه» گذاشت. او نسخه‌اي از شاهنامه فردوسي را براي مظفرالدين شاه خوشنويسي کرد و به اين مناسبت لقب «عمادالکتاب» گرفت. در انقلاب مشروطه به جرگه آزادي‌خواهان پيوست و در کودتاي محمدعلي‌شاهي آواره کوه و بيابان شد اما پس از فرار شاه مستبد، هفت سال معلم مشق احمدشاه شد. وي قبل از دوره مشروطيت جزو کاتبان وزارت انطباعات و در دوره سلطنت احمدشاه قاجار، مدتي در وزارت داخله، منشي و همان اوقات معلم مشق خط سلطان احمدشاه نيز بود. در چند سال اواخر عمر نيز در دربار پهلوي سمت خوشنويس مخصوص داشت.

او آخرين حلقه از زنجيره استادان قديم خوشنويسي است که اين هنر را به خوشنويسان معاصر پيوند داد. عمادالکتاب از مقلدان سبک خوشنويسي ميرزا محمدرضا کلهر بود که پس از فوت او خوشنويس مهم ديگري بر جاي نبود. از عمادالکتاب به‌عنوان کامل‌کننده شيوه کلهر نام مي‌برند. او بدون آنکه مستقيم شاگرد کلهر باشد از روي کتاب‌هاي چاپي وي به تمرين خط پرداخت و با وفاداري و وسواس زياد شيوه او را آموخت و بدون آنکه در اين شيوه دخل و تصرف زيادي بکند آن را به ديگران منتقل کرد. عمادالکتاب افزون بر نستعليق در ابعاد بزرگ و کوچک (جلي و خفي) خط نسخ و شکسته نستعليق را خوش مي‌نوشته است. او مروج کتابچه‌هاي «رسم المشق» است.

عمادالکتاب آثار بسياري از خود به جاي گذاشته است که افزون بر موارد پيش گفته کتابت سياحت نامه استانلي به آفريقا، کتابت نامه دانش‌وران ناصري در 1318 ه‍.ق، کتابت ترجيع بند هاتف اصفهاني، کتابت اوصاف الاشراف ونوشتن کتيبه‌هاي اطراف صحن خانقاه و مقبره صفي علي‌شاه و حديث (ولاية علي‌بن ابي‌طالب …) در حضرت عبدالعظيم مقابل صحن حمزه بن موسي بن جعفر و کتيبه سردر ورودي بيمارستان فيروزآبادي در شهر ري و غيره از آثار شيوه‌اي اوست. قطعات و مرقعات بسيار باارزشي از عمادالکتاب در موزه‌ها و مجموعه‌هاي خصوصي و دولتي ايران و ساير کشورهاي جهان نگهداري مي شود. اين استاد بزرگ خوشنويسي در سال 1294 شمسي عضو انجمني مخفي شد به نام «کميته مجازات» که توسط ميرزا ابراهيم خان منشي‌زاده و اسداللّه خان ابوالفتح زاده در تهران تشکيل يافته بود و هدف آن از بين بردن هواداران مؤثر انگليس در ايران بود. مأموريت نوشتن شب‌نامه‌هاي اين کميته با عمادالکتاب بود و گزارشي از انجام ترور توسط او ثبت نشده است. با خيانت يکي از اعضا، کميته از هم پاشيد و سران آن دستگير و اعدام شدند. عمادالکتاب هم به پنج سال حبس محکوم شد. در سال 1300، در 60 سالگي از زندان آزاد شد.

عمادالکتاب در سن 75 سالگي در بيست‌و‌ششم تيرماه سال 1315 ه‍.ش / 27 ربيع‌الثاني 1355 ه‍. ق در تهران درگذشت و در امامزاده عبدالله شهرري دفن شد.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.